انواع پانسمان

پانسمان باز : در این نوع پانسمان پس از شستشوی زخم و استفاده از داروی مناسب روی آن پوشیده نمی شود. در صحنه حادثه چندان کاربرد ندارد و در درمانگاه ها و مراکز درمانی به کار گرفته می شود.
پانسمان بسته : در این نوع پانسمان پس از اقدامات ضروری روی آن توسط گاز استریل یا مواد مشابه پوشانده می شود.

پانسمان‌های جدید شامل: آلژینات، هیدروکلوئید، فوم، هیدروژل و فیلم ترانسپارنت می‌باشد؛ که هر یک بعلت دارا بودن بعضی از ویژگی‌های یک پانسمان مطلوب مورد توجه می‌باشند.

پانسمان‌ چسبدار يا چسب‌ زخم ‌: براي‌ پوشاندن‌ خراش‌ها و بريدگي‌هاي‌ كوچك‌ به‌ كار مي‌روند.
پانسمان‌ استريل ‌: ازيك‌ لايه‌ پانسمان‌ متصل‌ به‌ يك‌ باند رولي‌ تشكيل‌ وكاملاً در يك‌ پوشش‌ محافظ‌ پيچيده‌ شده‌اند.
پوشش‌ چشمي‌ استريل ‌: براي‌ محافظت‌ از چشم‌ آسيب‌ ديده‌ به‌ كار مي‌روند، که گاها به یک باند برای استحکام بیشتر همراه است.

اهداف پانسمان

کمک به کنترل خونریزی
جذب خون و ترشحات زخم
جلوگیری از آلودگی زخم
حفاظت زخم از میکروبها و صدمات در طول التیام
نگهداری زخم

ابزار مورد نیاز پانسمان

گاز یا تنزیب استریل : پارچه توری مخصوص در اندازه های مختلف می باشد.
پد : لایه هایی از پنبه و گاز و یا پارچه دیگر است که قدرت جذب ترشحات را دارد.
باند و چسب : برای ثابت کردن پانسمان از آن استفاده می شود.
پنس ، قیچی و رسیور
مواد ضد عفونی کننده و تمیز کننده مانند سرم و بتادین

پانسمان زخم چگونه انجام میشود

در مواجهه با هر زخم پوستی اولین اقدام بند آوردن خونریزی از زخم است. در این مورد بطور مفصل در مقاله “چگونه خونریزی از زخم را متوقف کنیم” بحث شده است. پس از قطع خونریزی باید روی زخم پوشیده شود تا میکروب ها نتوانند به درون زخم وارد شوند و پس از آن باید بیمار را به پزشک رساند تا درمان قطعی را انجام دهد.

برای پوشاندن روی زخم از یک پارچه تمیز نخی استفاده میشود. پوشاندن زخم را پانسمان Dressing میگویند. پارچه های نخی با استانداردهای خاص را که برای پانسمان زخم بکار میبرند گاز Gauze مینامند. این پارچه ها از نخ پنبه ای تهیه شده و بافت آن بسیار شل است بطوریکه ساختمان نرم و لطیفی به آن میدهد. بافت شل آن موجب میشود تا خلل و فرج زیادی داشته باشد تا هم بتواند ترشحات زخم را به خود جذب کرده و هم اجازه تنفس و تعریق را به پوست اطراف زخم بدهد. این پارچه ها را چند تا کرده اند تا بعد از تا خوردن به اندازه حدود ده در ده سانتیمتر برسد.

قبل از مواجهه با هر زخمی اگر امکان دارد باید ابتدا دستان خود را با آب و صابون شستشو دهیم تا میکروب جدیدی را به داخل زخم وارد نکنیم.

اگر زخم خونریزی واضحی ندارد و عمقی نیست میتوان ابتدا آب تمیز و جاری را از روی آن عبور داد. این کار موجب میشود تعداد میکروب های درون زخم کاهش یافته و احتمال عفونت آن کم شود. پوست اطراف زخم را میتوان با آب و صابون تمیز کرد. باید مواظب بود صابون در داخل زخم نرود مگر اینکه زخم بر اثر گزش یک پستاندار (مانند سگ) مشکوک به هاری ایجاد شده باشد که در این صورت باید درون زخم را خوب با آب و صابون بمدت ده دقیقه شستشو داد. در زخم های معمولی اگر کمی صابون به درون زخم رفت مشکل خاصی ایجاد نشده و با آب شسته میشود.

در صورتی که زخم عمقی باشد ( یعنی چربی زیر پوست دیده شود) و یا زخم خونریزی زیادی داشته است نباید شسته شود.

اگر اجسام خارجی در درون زخم وجود دارند و میتوان آنها را به راحتی از درون زخم برداشت این کار را انجام میدهیم. البته اگر احتمال میدهیم با برداشتن جسم خارجی زخم خونریزی میکند این کار را انجام نمیدهیم.

زخم را دستکاری نمیکنیم چون هم خطر خونریزی وجود دارد و هم احتمال دارد که با دستکاری ما میکروب های جدیدی به درون زخم وارد شوند.

نیازی به استفاده از محلول های ضد عفونی مانند بتادین یا پمادهای آنتی بیوتیک در داخل زخم وجود ندارد.

به اندازه کافی گاز یا پارچه تمیز را بر روی زخم قرار میدهیم. هر چه زخم بزرگتر باشد باید گاز بیشتری بر روی زخم گذاشته شود. سپس باید به وسیله ای گاز ها را بیحرکت کرد. در صورتی که زخم کوچک باشد میتواند حاشیه های گاز را با چسب مخصوص به پوست محکم کرد. وقتی زخم بزرگتر است و یا با خونریزی همراه بوده است گازها را باند به اندام میبندیم.

مراحل بانداژ یک زخم

باند یک نوار پارچه ای از جنس گاز است. بستن گازها با باند را بانداژ Bandage میگویند. برای بانداژ میتوان از باند نخی یا باند کشی استفاده کرد. بانداژ باید به اندازه ای سفت بسته شود که فشار ملایمی را بر روی گازها وارد کند. بانداژ نباید سفت بسته شود چون میتواند بر روی عروق و اعصاب اندام فشار وارد کرده و به آنها آسیب برساند. در صورتی که بانداژ سفت باشد بعد از چند دقیقه قسمتی از اندام که پایینتر از آن است متورم، کبود یا رنگ پریده میشود. در این صورت باید بانداژ باز شده و مجددا شل تر بسته شود.

پس از اتمام بانداژ باید بیمار را به پزشک رساند تا درمان نهایی به توسط وی انجام شود.

نکات مهم در مورد پانسمان

پانسمان باید استریل یا خیلی تمیز باشد.
پانسمان باید جذب کننده باشد، زیرا اگر عرق پوست نتواند بخار شود پوست اطراف زخم مرطوب خواهد ماند و محیط مناسبی برای رشد باکتریها بوجود می‌آید که از بهبود زخم جلوگیری کرده و یا آن ذا به تعویق می‌اندازد.
قبل از پانسمان دست ها را کاملاَ با آب و صابون بشویید و خشک نمایید. در صورت امکان دست ها را با الکل سفید ضد عفونی کنید.
برای پانسمان از دستکش و ماسک استفاده نمایید.
به هنگام پانسمان زخم بستر از صحبت کردن ، عطسه و سرفه اجتناب نمایید.
در هنگام تمیز کردن زخم باید عمل پاک سازی و ضد عفونی را از مرکز زخم به اطراف با حرکات دورانی انجام داد.
v هرگز در صحنه حادثه زخم را نشویید، چرا که باعث افزایش خطر عفونت و تشدید خونریزی می شود.
قبل از بستن زخم خونریزی باید به طور کامل کنترل شود.
اگر پس از قرار دادن گاز یا پد استریل بر روی زخم ،خونریزی از آن به بیرون نفوذ کرد،هرگز آن را بر ندارید ، بلکه گاز دیگری بر روی آن قرار دهید.زیرا موجب خونریزی مجدد می شود. اگر خون‌ به‌ داخل‌ پانسمان‌ دوم‌ هم‌ نشت‌ كرد، هر دو پانسمان‌ را كاملاً برداريد و با گذاشتن‌ يك‌ پانسمان‌ تازه‌ به‌ جاي‌ آنها، محل‌ خونريزي‌ را تحت‌ فشار قرار دهيد.
پانسمان باید تمام زخم را بپوشاند.
پانسمان‌ را مستقيماً بر روي‌ زخم‌ قرار بدهيد؛ هرگز آن‌ را از كنار به‌ روي‌ زخم‌ نكشيد